پرستو یاری: اگر صلح بیاید،ترانه ها خواهیم خواند

زنان در سراسر این کره خاکی، نیم پیکر جامعه را تشکیل می دهند، حضور و نقش معنی دار آنان در تمامی عرصه های زندگی از الزامات جامعه محسوب می شود. در قانون اساسی افغانستان نیز حقوق و تکالیف تمام اتباع افغانستان اعم از زنان و مردان به طور مساوی ذکر شده است، با وجود آن هم این قانون در عمل پیاده نمی شود و همواره مورد نقض قرار می گیرد، آن چیزی که حق بشری و اساسی زنان در افغانستان است برای شان داده نشده است، حضور زنان در تمامی مسایل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کم رنگ است. زنانی که در نقاط دور دست افغانستان زندگی می کنند به نیاز های اساسی و اولیه زندگی شان دسترسی ندارند. اکنون که افغانستان در مقطع حساس تاریخی (مذاکرات صلح) قرار دارد، تعداد اندکی از زنان در تیم مذاکره کننده صلح هستند که به نماینده گی از نیم پیکر جامعه در گفتگوهای صلح حضور دارند.
اما در دهه های اخیر روی وضعیت زنان کار های صورت گرفته است که امروز شاهد حضور زنان هر چند کم رنگ هستیم امروز تعدادی محدودی از زنان را در سطوح مختلف اجتماع می بینیم که این زنان با تلاش ها و مبارزات شان توانسته اند که به جایگاهی که می خواهند برسند. برای صحبت بیشتر پرستو یاری یکی از زنان که با تلاش و پشت کار توانست تحصیلاتش را تا مقطع ماستری در رشته حقوق، علوم سیاسی و روابط بین الملل بدست بیاورد و درعرصه های مختلفی کار و فعالیت کند را داریم که با خانم پرستو یاری صحبت های بیشتری در رابطه به وضعیت زنان افغانستان خواهیم داشت.
خانم یاری تشکر می کنیم از این که وقت تان را در اختیار ما قرار دادید، در شروع به صورت مختصر برای بازدیدکننده گان خبرگزاری زنان افغانستان در مورد کار ها و فعالیت های تان بگوئید؟
با سپاس از دست اندرکاران خبرگزاری زنان افغانستان برای فرصتی که به من دادند تا نظراتم را که بدون شک بازتاب کارکردها و نظرات جمع کثیری از زنان رنجدیده کشور است، بازگو نمایم؛ ما در جنگ زاده شدیم و با جنگ و کشمکش رشد نموده و دوشادوش سایر زنان همرزم که اعتقاد به برابری جنسیتی دارند، رزمیدیم تا به اینجا رسیدیم، بیشتر از ۱۸ سال است که مصروف کار و تلاش و دادخواهی در راستای حقوق اجتماعی، فرهنگی و سیاسی همگام با حق حقوق بشری زنان افغانستان در نهادهای معتبر ملی و بین المللی بوده ایم. کارم را در پرتو نظام جمهوری اسلامی افغانستان در کمیسیون مستقل انتخابات به صفت آموزگار ارشد آغاز نمودم، این شروع بستری شد تا مصمم تر برای تثبیت هویت و توانمندی زن افغان بیشتر تلاش نمایم و بعد از آن منحیث مسئول مرکز منابع و مطبوعات کمیسیون مستقل حقوق بشر و متعاقبا دستیار تخنیکی معینیت وزارت مالیه جمهوری اسلامی افغانستان و بعد از آن کارمند بورد مشاوریت ریاست اجرائیه بوده ام. کار در ارگانهای یادشده این فرصت را به من داد تا به صفت مشاور تخنیکی توانمندسازی زنان ریاست اجرائیه و مشاور تخنیکی توانمندسازی زنان در شورای عالی مصالحه ملی با محترمه داکتر حبیبه سرابی ایفای وظیفه نمایم.
از آنجایی که من در رشته حقوق و علوم سیاسی تحصیل نموده و مدرک ماستری در این رشته دارم برای مدت بیشتر از یکسال به صفت مشاور حقوقی در یکی از پروژه های حقوقی بنیاد آسیا مصروف خدمت و
آگاهی دهی به زنان روستایی در شش ولایت شمال کشور بوده ام، که بعد از فراغت از کار در پروژه حقوقی بنیاد آسیا و سایر کارهای رضاکارانه در حال حاضر به صفت مشاور ارشد در وزارت دولت در امور صلح ایفای وظیفه می نمایم.
با وجود همه این مصروفیت ها کارهای رضاکارانه نیز با نهادهای مختلف داشتیم، چندی پیش نهادی را ساختیم برای حقوق بشر بازماندگان و قربانیان جنگ که در آن نهاد به حیث سخنگو کار می کردم.
خانم یاری در این مصاحبه بیشتر روی موضوعات در حوزه زنان می پردازیم اما در شروع بهتر است که از وضعیت روند گفتگوهای صلح بگویید؟
قبل از این که به روند مذاکرات صلح بپردازم، خاطر نشان می کنم من همیشه در هر سمت و هر نهادی که کار کرده ام بیشترین تلاشهایم را در راستای حقوق زنان و برابری جنسیتی انجام داده ام و با درنظرداشت اولویت ها و نیازمندی های زنان برای احقاق حقوق شان دادخواهی نموده ام، توجه من بیشتر در راستای زنان بود و کوشیدم تا صدای زنان را به مسئولین برسانم و برای رسیدگی به مشکلات آنان دادخواهی کنم.
و اما صلح، من به عنوان یک زن و یک شهروند افغانستان بی نهایت خرسندم که صلح به عنوان اجندا در دستور کار دولت و مخالفین دولت قرارمی گیرد. تجارب متعدد از کشورهای درگیر جنگ نشان دهنده آنست، آغاز و روند پروسه صلح سال ها طول کشیده تا طرفین منازعه به راهکارهای سیاسی به صلح دست یافته اند.
تیم مذاکره کننده دولت جمهوری افغانستان در حال حاضر در دور سوم مذاکرات در قطر حضور دارند، جلسات مقدماتی گروه تماس جریان دارد و به نمایندگی از زنان افغانستان، چهار زن در مذاکرات حضور دارند.
به منظور هماهنگی برای همرسانی سریع و به موقع صدای زن افغان گروپ های کاری به مثابه عقبه های تخنیکی در کابل و ولایات منسجم هستند، دارالانشا تیم مذاکره کننده برای هماهنگ سازی و پل ارتباطی بین زنان و تیم مذاکره کنند به شکل مستمر فعالیت می کند.
یکی از فعالیت های کلیدی من جمع آوری بیش از چندین هزار نظر کتبی زنان از سراسر افغانستان برای هماهنگی با زنان حاضر در تیم مذاکره کننده بوده که نمایندگان زنان افغانستان همزمان با پیشرفت مذاکرات، نظرات زنان را از سراسر افغانستان با خود داشته باشند. روند مذاکرات صلح یک روند زمانگیر می باشد و تداوم جنگ در جریان مذاکرات یکی از تکتیک های طرفین مذاکره بوده و این بخاطر کسب امتیازات بیشتر در میز مذاکرات است.
دولت افغانستان به نمایندگی از مردم افغانستان عزم و اراده راسخ برای دفاع از نظام و حفظ دستاوردهای دو دهه اخیر داشته و همزمان برای رسیدن به صلح به مثابه یگانه ارمان مردم رنجدیده افغانستان خواهان آتش بس فوری و بی قید و شرط می باشد.
پیش بینی شما از روند مذاکرات صلح چی است؟
من خوشبین هستم. با اینکه چهل سال جنگ در کشور فرصت های خوبی را از ما گرفته اما در عین حال در دو دهه اخیر فرصت ها و دستاوردهای خوبی را نیز داشته ایم. حالا افغان ها مصمم هستند که به صلح نیاز دارند، ما آهسته ولی پیوسته دوشادوش هم کار خواهیم کرد تا صلح را برای افغانستان و نسل های بعدی به ارمغان بیاوریم.
خانم یاری می شود بگویید با آمدن صلح در اوضاع کشور چه تغییراتی خواهد آمد و چه تغییراتی در وضعیت زنان به وجود خواهد آمد؟
وقتی صحبت از صلح به میان می آید باید بدانیم که صلح به معنای قطع جنگ نیست، در قدم اول ما خواهان صلح واقعی هستیم که مالکیت آن از خود افغانها باشد، اگر صلح بیاید ״ترانه ها خواهیم خواند״ تنها در سایه صلح است که یک جامعه می تواند به رفاه و آسایش برسد، صلح آرامش خواهد آورد، صلح افغانستان را در مسیر ترقی و پیشرفت قرار خواهد داد. تنها در سایه صلح است که زنان افغانستان می تواند به حقوق انسانی شان دست پیدا کنند و این صلح و شرایط صلح آمیز است که زمینه ساز بسترهای بهتر اقتصادی برای جامعه، مردم و به خصوص زنان افغانستان می شود. تنها در یک فضای صلح آمیز است که زنان افغانستان می توانند در تمام سطوح حضور پررنگ داشته و دوشادوش مردان برای ترقی و رفاه اجتماعی کار نمایند.
حرف و صدای اعضای تیم مذاکره کننده در زمینه حفظ ارزش ها و تأمین حقوق زنان در دوره پساصلح و حضور پررنگ زنان در سطوح رهبری خط سرخ آنان است. چیزی را که ما توقع داریم حداقل حفظ نظام است چرا که مشروعیت ساختارها و اتباع و بالاخص زنان بسته به نظام می باشد. ما صلحی را می خواهیم که در آن حقوق زنان از بین نرود و زنان افغانستان در سطوح رهبری، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقش شان بیشتر از زمان حال باشد.
وضعیت فعلی زنان افغانستان را چگونه ارزیابی می کنید؟
وضعیت فعلی زنان را در دو بعد مثبت و منفی می توان مورد تحلیل قرار داد؛ بعد مثبت آن سهیم شدن زنان در ساختارها، سطوح رهبری و ساختارهای پروسه صلح است که بسیار امیدوارکننده اما ناکافی است،‌ توقع زنان این است که حضور پررنگ تری داشته باشند در حال حاضر ما زنان را در سطح تحصیلات عالی، مسایل جاری اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و هم چنان افرادی را که به روابط ملی و بین المللی دسترسی دارند با خود داریم.
اما وضعیت زنان در بعد منفی طوری است که زنان تحصیل کرده که دسترسی به مسایل جاری کشور دارند تنها در شهرها هستند. ما تعداد زیادی از زنان محروم را داریم که در قریه ها و قصبات زندگی کرده و از اقلیت ها نمایندگی دارند، مشکلات آنها زیاد است، سطح آموزش شان پایین است و به خدمات صحی، تعلیمی و تحصیلی دسترسی ندارند، همیشه حقوق شان نقض می شود و مورد خشونت قرار می گیرند و زنانی که در سطح سیاسی و رهبری هستند همواره با چالش های امنیتی روبرو هستند. در حال حاضر دادخواهی های در پارلمان افغانستان، وزارت خارجه، وزارت صلح، وزارت امور زنان، پارلمان کشورهای جامعه بین المللی و کشورهای منطقه جریان دارد که حداقل خواسته های زنان در مذاکرات صلح نادیده گرفته نشود و در مجموع زنان جهان و زنان منطقه بخاطر حمایت از حقوق زنان افغانستان بسیج شوند.
آیا تعداد زنانی که در میز مذاکرات صلح حضور دارند، برای نمایندگی از تمام زنان افغانستان بسنده است؟
ما امیدوار هستیم که چهار زنی که به نمایندگی از زنان افغانستان به میز مذاکرات معرفی شده اند، از حقوق زنان افغانستان دفاع کنند، اما کمیت آنان برای زنان افغانستان قابل قبول نیست و دادخواهی های جریان دارد که حداقل تعداد زنان بیشتر شود اینکه دادخواهی ها نتیجه بخش خواهد بود یا نه، بیشتر به حکومت افغانستان بستگی دارد.
زنانی که فعلا در میز مذاکرات صلح حضور دارند تنها برای بیان صحبت های خودشان به مذاکرات نرفته اند، این زنان از طریق جلسات آنلاین و حضوری و همکاری وزارت دولت در امور صلح صدای زنان ولایات و ولسوالی ها را به اعضای تیم مذاکره کننده می رسانند. فعلا چالشی که با آن مواجه هستیم دسترسی نداشتن به صدای زنانی است که در مناطق و ولسوالی های ناامن زندگی می کنند. با وجود آن هم چیزی که در این دادخواهی ها و همرسانی ها اهمیت دارد، خواست زنان است که عبارت از قطع جنگ، حفظ دستاوردها، حق تعلیم و تحصیل، شرکت در مسایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، حق آزادی می باشد.
تلاش های شما در راستای تحقق عدالت اجتماعی و حقوق زنان چه بوده و تاکنون چه اندازه تاثیرگذار بوده است؟
در کل دو نوع تلاش وجود دارد، تلاش های که از طریق ساختارها انجام می دهیم و تلاش های شخصی که کارهای اجتماعی انجام می دهیم، کارهایی که در بعد اجتماعی صورت گرفته؛ فعالیت هایی که از کودکستان ها شروع تا مکاتب و دانشگاه ها و سطوح مختلف جامعه در ولایت های مختلف کشور مثل بامیان، دایکندی و هرات در راستای صلح اجتماعی است که برای شخص خودم قناعت بخش بود.
تلاش های دیگری هم در قسمت ساختاری از طریق دفاتر و نهادهای دولتی صورت گرفته که نباید نادیده گرفته شود، در حد توان کوشش صورت گرفته تا حقوق سیاسی،‌ اجتماعی و اقتصادی در نظر گرفته شود و همین همصدایی زنان یک دستاورد خوب برای زنان است. ما زمینه را برای نسل آینده مساعد می سازیم تا در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، تعلیمی و فرهنگی راه رشد برایشان باز باشد.