در دیدار و گفتگو با ملکه قاسمی وی را از جمله زنان نیک سرشت دریافتم که با پیشانی باز پذیرایی ام کرد و با لحن ملایم سوال هایم را پذیرفت و درجهت پاسخ دهی به سوالات همکاری گرم و صمیمانه ای از خود نشان داد. ملکه برعلاوه این که خانم خوش برخورد است از شجاعت […]
در دیدار و گفتگو با ملکه قاسمی وی را از جمله زنان نیک سرشت دریافتم که با پیشانی باز پذیرایی ام کرد و با لحن ملایم سوال هایم را پذیرفت و درجهت پاسخ دهی به سوالات همکاری گرم و صمیمانه ای از خود نشان داد. ملکه برعلاوه این که خانم خوش برخورد است از شجاعت و متانت نیز برخوردار است. ملکه قاسمی مدت دو سال می شود که به حیث مسئول جندر آمریت وزارت تحصیلات عالی ایفای وظیفه می کند و تجربه هشت سال کار با ارگان های دولتی را دارد، وی فعالیت های مدنی نیز انجام میدهد، او یک موسسه تحت نامʺ صلح و توسعه پایدار بانوʺ دارد و مسئولیت نهاد شهروند را نیز بر عهده دارد:
از ایجاد آمریت جندر در وزارت تحصیلات عالی چه مدت زمانی می گذرد و این آمریت چه فعالیت هایی را در این وزارت انجام میدهد؟
در این آمریت روی سه هدف عمده کار صورت می گیرد: افزایش حضور زنان در تحصیلات عالی و نهاد های آکادمیک، به شکل استاد، محصل و کارمند از جمله اولویت های عمده این آمریت است. هدف دوم توانمند سازی خانم ها در عرصه تحصیلات عالی است. ما به خانم های کارمند، زمینه ارتقای ظرفیت در ساحه کاری شان را فراهم می کنیم، برای استادان زمینه بلند بردن سویه علمی و برای محصلین زمینه بلند بردن سویه تحصیلی شان را فراهم می سازیم. به همین ترتیب هدف سوم ما فراهم ساختن فضای مصئون شغلی در ساحه آکادمیک وزارت تحصیلات عالی است که خانم ها از تبعیض های جنسیتی، آزار و اذیت جنسی و کلامی به دور باشند و هم چنان فراهم کردن ساحه مصئون و آکادمیک برای محصلین اناث در تحصیلات عالی است.
در رابطه با استراتیژی جندر در وزارت تحصیلات عالی معلومات دهید؟
یک استراتیژی جندر و یک پالیسی جندر در وزارت تحصیلات عالی وجود دارد که از پنج سال بدین سو در حال تطبیق شدن است و از آنجایی که مدت معنیه آن سپری شده؛ این استراتیژی و پالیسی نیاز به بازرسی دارد که موارد نیازهای مورد نظر در آن جهت غنی شدن گنجانده شود.
چه مواردی را در استراتیژی فعلی کمتر می بینید که نیاز است در استراتیژی جدید وضع شود؟
پنج سال قبل، زمانی که استراتیژی ما به معرفی گرفته شد و در ساحه تطبیق آمد؛ ما یک فیصدی خاصی را از افزایش حضور زنان در تحصیلات عالی در نظر گرفته بودیم که تا سال ۲۰۲۰ ما تا چه حد افزایش حضور زنان را در تحصیلات عالی داشته باشیم، چگونه مصؤنیت شغلی و تحصیلی را فراهم کنیم و چگونه اینها را توانمند بسازیم. یک تعداد کتگوری و معیارات خاصی که در آن زمان در استراتیژی در نظر گرفته شده بود برای ما وجود نداشت اما خوشبختانه با تطبیق استراتیژی، حالا ما به آن مرحله رسیدیم تا میزانی را که نیاز داشتیم را با خود داشته باشیم. ضروریاتی که فعلا احساس می شود؛ بلند بردن فیصدی حضور زنان بیشتر از پیش، شیوه ثبت و رسیدگی به شکایات، مصئون سازی فضای عاری از خشونت، عاری از تبعیض جنسیتی است که ما شیوه های مختلفی را باید به کار بگیریم. مواردی است که قبلا در استراتیژی نبود و یا اینکه بود و تطبیق شده اند، نیازهای دیگری را ضرورت داشت.
از زمان تطبیق استراتیژی تاکنون قضیه ای در این مورد به ثبت رسیده است یا خیر؟
قضیه های زیادی ثبت و رسیدگی شده؛ ولی متاسفانه از مجموع آن ارقام دقیق نداریم به دلیل اینکه میکانیزم واحد برای رسیدگی به شکایات نبوده به طور مثال؛ قضیه در دانشگاه های کابل، تعلیم تربیه، پلی تخنیک یا ولایات قضیه ثبت می شود، در اینجا رسیدگی هم می شود اما یک میکانیزم واحد وجود ندارد که همه با یک استندرد و یا یک طرزالعمل رسیدگی کنند. ما در پلان ۱۴۰۰ خود این میکانیزم را داریم و روی آن کار جریان دارد که یک میکانیزم واحد را در تمام دانشگاه های دولتی و خصوصی داشته باشیم که به موقع و به صورت واحد به قضایا رسیدگی صورت بگیرد.
شما گفتید که بخاطر تحقیق و بررسی قضایای که در وزارت تحصیلات عالی ثبت می شود میکانیزم واحد وجود ندارد برای ایجاد یک میکانیزم واحد که بتواند به قضایا و مشکلات زنان پاسخگو باشد چه چیز هایی نیاز است؟
بلی ما تلاش های زیادی کردیم تا اینکه فضای مصئون را در دانشگاه ها برای محصلین، استادان و کارمندان فراهم بسازیم. تلاش بیشتر ما برای یک میکانیزم واحد بود، یعنی ما یک میکانیزم را داشته باشیم که برای تمام دانشگاه های خصوصی و دولتی پاسخگو باشد که چطور یک قضیه ثبت شود و چطور تعقیب شود و چطور در نهادهای عدلی و قضایی به آن رسیدگی صورت گیرد. در سال مالی ۱۴۰۰ پلان ما نهایی شده و یک میکانیزم واحد را نهایی می سازیم که این میکانیزم به شکل یک دیتابیس آنلاین و فعال در تمامی دانشگاه ها خواهد بود و ما می توانیم دسترسی فعال به آن داشته باشیم و همه می توانند قضایای خود را در آن ثبت کنند و قضایای آنان مستقیما به مرکز خواهد رسید. آن زمان ما می توانیم ارقام دقیق داشته باشیم. انواع قضایا را تشخیص و تعقیب کنیم که کدام قضایا، ایجاب رسیدگی نهادهای عدلی و قضایی را می طلبد و کدام قضایا قابلیت رسیدگی در خود دانشگاه را دارد.
همچنان ما در حال اختصاص دادن یک شماره سه نمره ای رایگان برای ثبت شکایات شاکیان در دانشگاه ها و محیط های آکادمیک هستیم تا از این طریق نیز ثبت شکایات را داشته باشیم تا مراحل ثبت و رسیدگی شفاف تر و روند سریع تری به خود بگیرند. کار روی اختصاص دادن این شماره جریان داشته و تا اواسط سال ۱۴۰۰ نهایی شده و به دسترس تمام محصلین در تمام دانشگاه های دولتی مرکز و ولایت قرار خواهد گرفت.
بخاطر رسیدگی به قضایا و مشکلات تمام دانشگاه ها چه مواردی را لازم و ضروری می دانید؟
ما لازم می بینیم که واحد به ریاست ارتقا کند که خوشبختانه در پرنسیب تایید شده به زودی واحد جندر به ریاست ارتقا می کند و از تشکیل خوب برخوردار خواهد شد، صلاحیت های مشخص برای این واحد در نظر گرفته می شود و برای این واحد بودجه خاصی اختصاص داده می شود. پیام ما همین است که رهبری دولت باید توجه شان به این باشد که ادارات را ملزم کند که واحد جندرشان در سطح رهبری شامل شده و در تصمیم گیری ها شامل باشند و از کارمندان کافی برای تعقیب برنامه های خود داشته باشیم.
آیا نهادهای عدلی و قضایی در پیشبرد این استراتیژی با وزارت تحصیلات عالی همکار هستند؟
یک مؤسسه به نام عدالت برای زنان است که در این راستا با وزارت تحصیلات عالی همکار است و وزارت با آن تفاهم نامه دارد؛ زمانی که استراتیژی و پالیسی بازنویسی شود با همکاری آنها و در کنار آن برای میکانیزم، پروتکل هایی که برای تساوی جنسیتی و منع خشونت، خشونت های مبتنی بر جندر وجود دارند، با ما همکاری خواهند داشت.
مؤسسه ای زنان برای عدالت بیشتر خدمات مساعدت های حقوقی ارایه می کند و بدون شک همکاری های شان مؤثر خواهد بود؛ چون متاسفانه تمام واحدهای جندر در تمامی وزارت خانه ها از امکانات پایین برخوردار هستند و صلاحیت های شان در سطح پایین تر بود به آن اساس رسیدگی درست صورت نمی گرفت. به طور مثال واحد جندر در تحصیلات عالی نمی تواند به ۳۹ دانشگاه دولتی و ۱۴۰ دانشگاه خصوصی به صورت عاجل و یکسان رسیدگی کند.
تعقیب این استراتیژی ها چه تغییری در زندگی اجتماعی و تحصیلی زنان به وجود آورده است؟
خوشبختانه از سال های نخست که این استراتیژی را آماده کردیم، تغییراتی زیادی به وجود آمده است. فیصدی محصلین بلند رفته است، در اوایل تعداد کمی از محصلین را داشتیم اما فعلن تغییرات زیادی به وجود آمده و زمینه تحصیل برای دختران فراهم شده است، آنها با سواد شده اند و در دانشگاه های دولتی ۳۰ فیصد محصل خانم داریم و در دانشگاه های خصوصی هم به همین شکل ۲۹ فیصد محصلین را خانم ها تشکیل می دهد. ما میکانیزم های مختلف را بخاطر جذب محصلین خانم به راه انداختیم مثلا؛ کود رشته های دارای اولویت، سیت های خاص کانکور؛ ما سالانه جدا از کود رشته های عمومی، در کود رشته های اختصاصی نیز خانم ها را جذب میکنیم. سه و یا چهار سال می شود که این مکانیزم ها تطبیق می شود توانستیم تا بیش از ۱۰ الی ۱۲ هزار محصل را جدا از کود رشته عمومی جذب دانشگاهها بسازیم و از این طریق زمینه حضور محصلین خانم را در دانشگاه ها بیش از پیش وسعت ببخشیم. در تمام ولایت های افغانستان در ۳۹ دانشگاه دولتی واحدهای جندر داریم که تا حالا واحد جندر ۴۰ دانشگاه خصوصی فعال شده است و خواست ما این است که در۱۴۰ دانشگاه خصوصی دیگر نیز واحد های جندر فعال شود. که اینها بتواند داد خواهی کنند و تساوی جنسیتی مراعت شود که ما بتوانیم عدالت جنسیتی، تساوی جنسیتی، منع آزار و اذیت، منع خشونت و محو خشونت در جامعه خود در واقع نهادینه بسازیم .
در مورد پیشرفت ها و دستاورد هایی آمریت جندر در وزارت تحصیلات عالی بگویید؟
خوشبختانه واحد جندر پیشرفت های خوبی دارد، در بخش افزایش محصلین خانم نیاز به کود رشته های مخصوص برای خانم ها داریم تا بتوانیم محصلین را به ادامه تحصیل تشویق کنیم؛ یک تعداد بورسیه ها را برای زنان آسیب پذیر داریم که آنها از کود غذای هر دانشگاه مجموع ۶۰۰ محصل که عملا در حال تحصیل هستند را پول میدهیم، محصلین نابینا و ناشنوا که دارای معلولیت جسمی هستند و یا زیر خط فقر قرار دارند ما جدا از اینکه این محصلین از لیلیه مستفید می شوند برای شان پول می دهیم که اینها امرار معیشیت کنند و بتواند کتاب، چپتر و قرطاسیه باب شان را اکمال کنند، در تمام ولایات افغانستان موترهای کاستر را توزیع کردیم تا محصلین خانم از قریه و قصباتی که راه های صعب العبور دارند بتوانند به درس و تحصیل خود در دانشگاه برسند. خوشبختانه در بخش زیربنایی نیز سهولت هایی برای خانم ها در نظر گرفته شده است؛ ما ۲۴ لیلیه برای خانم ها را عملا در تحصیلات عالی به بهره برداری سپردیم و تلاش می کنیم که ۳۹ دانشگاه موجود نیز لیلیه های استندرد برای خانم ها داشته باشد، به همین صورت ۱۴ کودکستان را در محلات کار ایجاد کردیم، مراکز آی سی تی سنتر را در دانشگاه ها داریم تا خانم ها بتوانند به بخش های تکنالوژیکی مثل انترنت دسترسی داشته باشند، خدمات کمک های اولیه صحی را در دانشگاه ها ایجاد کردیم که محصلین زن که مشکلات صحی داشته باشند به کمک های اولیه دسترسی داشته باشند، ۳۰ فیصد بورسیه های عمومی را به خانم ها اختصاص دادیم، برای جذب کارمند و استادان خانم تبعیض مثبت قایل شدیم که برای کادرهای علمی ما ۵ نمره امیتازی می دهیم و در آینده پلان داریم تا واحد جندر را به ریاست ارتقا بدهیم.