خبرگزاری زنان افغان: په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ نږدې دوه کاله تېر شول. په ۲۰۲۰ کال کې په بېلابېلو غونډو کې د خپلو مشرانو د ادعاوو پر خلاف، دغې ډلې په خپلو کړنو او نظریو کې بدلون نه دی راوستی، بلکې د خپل لومړی حکومت د دورې په څېر چلند کوی. د “۲۰۲۱ […]
خبرگزاری زنان افغان: په افغانستان کې د طالبانو له واکمنۍ نږدې دوه کاله تېر شول. په ۲۰۲۰ کال کې په بېلابېلو غونډو کې د خپلو مشرانو د ادعاوو پر خلاف، دغې ډلې په خپلو کړنو او نظریو کې بدلون نه دی راوستی، بلکې د خپل لومړی حکومت د دورې په څېر چلند کوی.
د “۲۰۲۱ کال له اګست” میاشتې راهیسې د افغانستان خلک له سختو او سختو ورځو څخه تیریږی. خلک په ډیر بد ذهنی حالت کې دی. کمزوری اقتصاد او فقر او وزګارتیا هر څوک په ځانګړې توګه ښځې او نجونې، خبریالان، د مدنی ټولنې فعالان، استادان او اکثریت خلک چې خپلې دندې یې له لاسه ورکړی او د ژوند په بد حالت کې دی، اغیزمن کړی دی. ځینې یې حتی اړ شوی چې خپل ماشومان یا د بدن غړی وپلوری ترڅو د معاش چمتو کړی.
څه باندې ۵۰۰ ورځې نه زیاته کېږی چې په افغانستان کې ښځې د زده کړو، کار کولو او د بیان د ازادۍ په ګډون له خپلو اساسی بشری حقونو بې برخې دی او د ښوونځیو او پوهنتونونو دروازې د نجونو پر مخ تړل شوې دی. ښځې له دندو لیرې شوې، خو یو شمېر زړورو افغان مېرمنو چوپه خوله پاتې نه شول او مظاهرې یې پیل کړې او د هغو افغان مېرمنو او نجونو خاموش غږ یې پورته کړ، چې د طالبانو له ظلم سره مخ دی. طالبانو په پرله پسې ډول د ښځو مظاهرې ځپلې او ښځې یې بندیانې کړی دی، په داسې حال کې چې تعلیم، کار او سوله ییزې مظاهرې د هر وګړی مدنی حق دی.
د افغانستان په تاریخ کې طالبانو څو ځلې بشری حقونه تر پښو لاندې کړی دی. د دې ډلې لخوا د خپلې پنځه کلنې واکمنۍ په لومړۍ دوره کې او د “۲۰۲۱ په اګست” کې د واک تر لاسه کولو وروسته تر ټولو لوی جرمونه د آزادۍ او شخصی امنیت، انسانی کرامت، د بیان ازادۍ، د زده کړې حق او د زده کړې حق څخه سرغړونه ده. کار په زړه پورې ده چې نړیواله ټولنه او ملګری ملتونه د دغو جنایتونو او د افغانستان د روان بحران په اړه لا هم چوپه خوله او سړه سینه دی، لکه د افغانستان په نامه جغرافیه یې هېره کړې ده.
ښځې د ټولنې نیمه برخه جوړوی. په ټولنه او سیاست کې د ښځو رول د نه منلو وړ دی. ښځې په فعاله توګه د مور، خور او میرمنې رول څخه په ټولنیز او سیاسی ګډون کې شتون لری. له ښځو پرته ټولنه مړه ده. له تېرو لسیزو راهیسې د افغانستان په پدرسرۍ ټولنه کې له ټولنیز، اقتصادی او سیاسی ژوند څخه د ښځو وتل یوه له هغو سترو ستونزو څخه ده چې د افغانستان پر پرمختګ یې مستقیم اغېز کړی دی. دا کړنلاره په افغانی ټولنه کې د کلتوری، ټولنیزو او سیاسی افکارو او باورونو او همدارنګه د جګړو او بهرنیو مداخلو له امله رامنځته شوې ده. تر یوې اندازې پورې، دا یوه ژوره مسله ده چې ځینې خلک ښځې دویم جنس بولی؛ خو د طالبانو د واکمنۍ او د دغې ډلې له خوا د سختو او تبعیضی قوانینو په نافذیدو سره، دا بهیر په یوه رسمی او ډیر جدی عمل بدل شوی چې د هیواد په اقتصادی، ټولنیز، سیاسی، کلتوری او ښوونیز پرمختګ یې ډیر اغیز کړی دی.
ښځه یوازینی وجود دی چې کولی شی له خپل غیږ څخه ټولنې ته خلک وړاندې کړی، چې د هغې په برکت یوه ټولنه پایداره، خپلواکی او لوړ انسانی ارزښتونه ترلاسه کولای شی. په کورنیو زده کړو کې د ښځو ونډه، د هېواد په رسمی ښوونیز نظام کې، د اقتصادی، ټولنیز او کلتوری ودې او پرمختګ په بهیر کې د غیر مستقیم تعلیمی عناصرو په توګه لوستل کیږی او له تعلیم څخه د ښځو وتل د هیواد په نظام کې د سترو ننګونو لامل ګرځی.
په ټولیزه توګه په ټولنو کې د ښځو له ګډون څخه د ښځو ګوښه کیدل د بیلابیلو لاملونو له امله د جنسیتی تبعیض، تاوتریخوالی او ټولنیزو دودونو له امله دی او خورا جدی پایلې لری او په اقتصادی، سیاسی او ټولنیزو فعالیتونو کې د بشری ځواکونو وړتیا کموی.له دې وروسته به د هیواد دوامداره پرمختګ اغیزمن شی. همدارنګه په فعالیتونو کې د ښځو نه ګډون د تولید د کمښت لامل ګرځی او په ټولنه کې د بېکارۍ او بې وزلۍ لامل ګرځی. له همدې امله، ښځې د بشری ځواک په توګه د پام وړ دی او باید په ټولو ټولنیزو، اقتصادی، کلتوری او سیاسی برخو کې فعاله حضور ولری او د ټولنې په دوامداره پرمختګ او پرمختګ کې ونډه واخلی.
په پایله کې، زه ټینګار کوم چې ژوند او ازادی د هر انسان اساسی حق دی او باید له پامه ونه غورځول شی. نړیواله ټولنه او ملګری ملتونه باید د افغانستان په نوم جغرافیه هېره نه کړی او ژر تر ژره د افغانستان د وضعیت د ښه والی لپاره کار پیل کړی.
خبرگزاری زنان افغان
