در اینجا کوشش داریم به معرفی زنان مشهور افغانستان که در آزادی خواهی و احقاق حقوق زنان سهمی اساسی داشته اند بپردازیم . مجله نگاه زن با در نظر داشتن اینکه زنان نقش اساسی در سیاست و اجتماع کشور داشته اند اما با تاسف دید مردسالارانه و در عین حال نگاههای متعصبانه برخی گروههای تندور […]
در اینجا کوشش داریم به معرفی زنان مشهور افغانستان که در آزادی خواهی و احقاق حقوق زنان سهمی اساسی داشته اند بپردازیم . مجله نگاه زن با در نظر داشتن اینکه زنان نقش اساسی در سیاست و اجتماع کشور داشته اند اما با تاسف دید مردسالارانه و در عین حال نگاههای متعصبانه برخی گروههای تندور زن ستیز برخی احکام مقدس دینی مستمسک شدند و به بهانه های مختلف کوشش ورزیدند تا زنان را در انزوای کامل قرار دهند. در زمان امیر امان الله خان پادشاه آزادیخواه افغانستان به زنان ارج و منزلت انسانی داده شد و آنان را از حصارهای آهنین تعصب های کور آزاد گردانید. در اینجاست که ملکه ثریا خانم شاه امان الله در راستای حقوق از دست رفته زنان کوشش ورزید تا جاییکه بیشترین خدمات را در بوجود آوردن ساختارهای منسجم برای زنان افغانستان نموده و نهادهای مختلف زنان در آندوره تاسیس گردید. اما نگاههای عقده مندانه برخی افراطیون باعث گردید تا توطئه ای بزرگ در حال شکل یافتن باشد از اینرو عکس ملکه ثریا را به نقاط دور افتاده و متعصب گونه افغانستان ارسال تا از این طریق تحریکات مختلف را علیه پادشاه مشروطه خواه و ملکه ثریا سازماندهی نمایند. در اینجا میخواهیم مختصری از زندگی این بانوی مشروطه خواه و گرامی افغانستان را مرور نماییم: ثریا طرزی خانم ثریا طرزی، دختر محمود طرزی، در ۲۴ نوامبر ۱۸۹۷، در دمشق در خانوادۀ نامور و دانش‌پرور طرزی بدنیا آمد. تبار او به سردار پاینده‌محمد خان پسر حاجی جمال خان بارکزایی۱] می‌رسید[۲] پدرکلان او که سردار غلام‌محمد خان طرزی نام داشت، مخالف امیر عبدالرحمان خان بود و در عهد پادشاهی عبدالرحمن خان، او همراه با خانواده‌اش به هند بریتانیایی تبعید شد. چندی بعد، آنها به قلمرو ترکیه عثمانی رفتند و در شام می‌زیستند. وقتی امیر عبدالرحمان خان درگذشت، امیر حبیب‌الله خان شاه شد و راه ملایم‌تری با مخالفان پدر در پیش گرفت. در نتیجه، محمود طرزی با خانواده‌اش به کابل باز آمد. در این ایام، دو پسر شاه (شهزاده امان‌الله و برادرش شهزاده عنایت‌الله) مجذوب دو دختر زیباروی محمود طرزی شدند و هر کدام را که پسندیدند برای خود به زنی گرفتندـ٣] بدین ترتیب، ثریا، در سال ۱۹۱۲ میلادی، با شهزاده امان‌الله (که بعداً شاه افغانستان شد) ازدواج کرد. مساعی شاه امان الله و ثریا در انکشاف تعلیم و تربیه زنان در تاریخ افغانستان بی‌نظیر بود. در جنوری ۱۹۲۱ اولین مکتب دخترانه در تاریخ افغانستان در شهرکابل در ناحیه شهرآرا گشایش یافت این مکتب پنجاه نفر شاگرد داشت، شاگردان مرکب بودند از دختران خردسال و زنان جوان . اسما رسمیه محمود طرزی که در خارج از افغانستان تحصیل کرده بود اداره و تدریس این مکتب را به عهده داشت و همچنین یک تعداد معلم‌های ترک، آلمانی و هندی در آنجا تدریس می‌کردند. در همین سال به همت ثریا به نشر اولین مجله مخصوص زنان بنام «ارشاد نسوان» اقدام شد که مسئولیت آن نیز بعهده اسما رسمیه طرزی بود و اولین شماره آن در ۱۷ مارچ ۱۹۲۱ به نشر رسید. این نشریه به شکل مجله یا هفته نامه تا سال ۱۹۲۵ به نشر ادامه داد. ملکه ثریا در سال ۱۹۲۷ امان‌الله را در «سفر بزرگ» همراهی کرد. در این سفر این زوج از کشورهای ایران ، ترکیه ، شوروی ، انگلیس ، آلمان ، فرانسه ، ایتالیا ، مصر و هندوستان بازدید کردند. این مسافرت شوق نوین‌سازی افغانستان را در این دو زنده‌تر کرد و به هنگام بازگشت امان‌الله تشکیل یک لویه جرگه داد و به انتقاد از سنت‌گرایی رؤسای قبایل افغان پرداخت. انتقادات بسیاری از سوی مردم نسبت به بی‌حجابی ثریا و اینکه از وی عکس گرفته شده بود شیوع پیدا کرد. ملکه ثریا، خانم شاه امان‌الله، اولین زنی است که رفع حجاب کرد. او به نقش زنان در اجتماع معتقد بود و در این راستا فراوان کوشید. رساله‌ى “زن اسلام” را نوشت. در تاسیس “ارشادالنسوان” و “انجمن حمایت از نسوان” نقش اساسی داشت. در سفر مشهور غازى امان‌الله به اروپا، او را همراهى می‌کرد. نماینده‌ى مجله “هوهلو” در پاریس بعد از مصاحبه با ملکه ثریا نوشت: “من با خیلى از ملکه‌ها و زنان درجه اول مقامات مصاحبه کرده‌ام ولى کمتر زنى را به متانت و ذهانت (زرنگی و تیزهوشی) و معلومات ملکه‌ى افغانستان دیده‌ام. از این ملاقات مرا یقین حاصل شد، محیط افغانستان که چنین ملکه‌اى می‌پروراند، مستعد و قابل همه گونه ترقى و همدوش با ممالک مترقى دنیا می‌باشد.”[غازی امان‌الله بر سینه سپید تاریخ جاودانه است، روزگاران، شمـاره دوم (٢٨ اسد ١٣٨٢- ١٩ اگست ٢٠٠٣)] مجددی‌ها که از با نفوذ ترین خانواده‌های روحانی کابل بودند فتوای کفرشاه را بدست خط تقریباً چهارصد نفر از علمای دینی رسانیده و به ولایت جنوبی فرستادند که بدین وسیله مردم آنجا را بیشتر علیه شاه تحریک نموده، آتش شورش قبایلی را دامن زدند. این عوامل و رویدادهای دیگر به سرنگونی حکومت امان‌الله انجامید. درگذشت ثریا در ۲۰ اپریل ۱۹۶۸ در سن هفتاد سالگی در رم ایتالیا اتفاق افتاد. فرزندان: از پیوند زناشویی شه‌بانو ثریا و شاه امان‌الله ده فرزند (شش دختر و چهار پسر) زاده شدند: • شاهدخت آمنه‌بیگم • شاهدخت عابده‌بیگم • شاهزاده سیف‌الله (در کودکی درگذشت) • شاهدخت دکتر ملیحه‌بیگم • شاهزاده حمایت‌الله (در کودکی درگذشت) • ولیعهد رحمت‌الله خان • شاهدخت عادله‌بیگم • شاهزاده احسان‌الله • شاهدخت هندیه • شاهدخت ناجیه‌بیگم
