گفتگوی خبرگزاری زنان افغانستان با عبدالله احمدی مدافع حقوق بشر، رئیس انستیتوت دیجیتال جامعه مدنی و برنده جایزه بین المللی صلح کره جنوبی را در ذیل می‌خوانید • به صورت مقایسوی اگر به وضعیت حقوق بشر در افغانستان قبل و بعد از روی کار آمدن دوباره گروه طالبان بپردازید، چی تغییراتی را مشاهده می کنید؟ […]
گفتگوی خبرگزاری زنان افغانستان با عبدالله احمدی مدافع حقوق بشر، رئیس انستیتوت دیجیتال جامعه مدنی و برنده جایزه بین المللی صلح کره جنوبی را در ذیل می‌خوانید
• به صورت مقایسوی اگر به وضعیت حقوق بشر در افغانستان قبل و بعد از روی کار آمدن دوباره گروه طالبان بپردازید، چی تغییراتی را مشاهده می کنید؟
در دوره قبل از طالبان موارد نقض حقوق بشر نیز وجود است، ولی متاسفانه بعد از سقوط نظام قبلی و روی کار آمدن طالبان ما شاهد یک نظام و ساختار غیردموکراتیک هستیم که سخن گفتن از حقوق بشر در چنین فضایی تاثیر چندانی ندارد و گوش شنوایی در حکومت فعلی نیست، چون حقوق بشر یک مؤلفۀ نظام های مدرن است و متاسفانه در حاکمیت طالبان حقوق بشر و آزادی ها رعایت نشده و به شکل گسترده نقض شده است. اگر ما مشخصاً به موارد نقض حقوق بشر بپردازیم در حکومت طالبان و آن را با حکومت قبلی مقایسه نماییم میزان گستردگی نقض حقوق بشر زیر حاکمیت طالبان گسترده و وسیع است، به طور مثال از نقض حقوق زنان گرفته تا نقض آزادی بیان و تا فضای مدنی، کشتار غیرنظامیان، شکنجه و زندانی ساختن زنان و فعالان حقوق بشر و موارد دیگری که وجود دارند می توانیم برجسته نماییم. در زیر حاکمیت طالبان زنان که نیمی از جامعه را تشکیل می دهند از حقوق اولیۀ شان محروم شده و اجازه تحصیل، کار، سفر، حضور در اماکن تفریحی را ندارند و به شکل سیستماتیک زنان از عرصه جامعه رانده شده اند و یک آپارتاید جنسیتی در افغانستان جریان دارد که وضع ناگوار است و در دنیا تنها افغانستان چنین وضع ناگواری را شاهد است. در رابطه به آزادی بیان، هرکس نمی تواند عقاید و خواسته های خویش را به شکل آزاده بیان نماید و اگر چنین کاری صورت گیرد چه در فضای مجازی و چه از طریق رسانه ها یا به طروق دیگر با برخورد شدید از سوی طالبان مواجه می شود، نمونه آن زنان معترضی است که اعتراض کردند و دستگیر و شکنجه شدند یا برخی کسانی که بعضی اظهارات خلاف میل طالبان داشتند دستگیر، زندانی و شکنجه شدند. فضای مدنی زیر حاکمیت طالبان کاملا بسته است و نهادهای مدنی و نهادهای حقوق بشری نمی توانند فعالیت نمایند و شهروندان به صورت مسالمت آمیز اعتراض کرده نمی توانند، در کنار این ها ما شاهد کشتار غیرنظامیان هستیم که از سوی طالبان صورت گرفته است، مثلاً در ولایت پنجشیر، تخار و دیگر ولایات غیرنظامیان به صورت دسته جمعی توسط طالبان کشته شده اند و ما شاهد هیچ گونه پیگیری و پاسخ گویی از جانب طالبان نبوده ایم. فعالین مدنی و مدافعان حقوق بشر به همین شکل، کسانی که در این عرصه ها فعال بوده به تعداد و آمار زیادی موجود است که این ها دستگیر، زندانی و آزار و اذیت شده اند. در کل زنان معترض، فعالین مدنی و دیگراندیش ها زیر حاکمیت طالبان زندانی و شکنجه شده اند. از طرفی بعضی ساختار هایی که در افغانستان کار می کردند از طرف گروه طالبان منحل شدند به طور مثال وزارت امور زنان که تبدیل به وزارت امر به معروف و نهی از منکر شد یا کمیسیون مستقل حقوق بشر که دروازه آن بسته و فعالیتش متوقف است. و همچنان نهادهای حقوق بشریی که کار می کردند این ها نیز از فعالیت بازماندند و میزان نقض حقوق بشر زیر حاکمیت طالبان در مقایسه به گذشته خیلی زیاد است و افغانستان از جمله کشور هایی است که حقوق بشر در آن به شکل وسیع در حال نقض شدن است و هر روز میزان گستردگی نقض حقوق بشر بیشتر شده می رود.
• چرا طالبان مفاهیمی چون حقوق بشر، حقوق زنان و مردم سالاری را قبول ندارند و این مفاهیم را ارزش های بیگانه می خوانند؟
طالبان یک گروه افراطی ایدئولوژیک است که به مؤلفه های مردم سالاری، حقوق بشر و ارزش های دموکراتیک باور ندارند، برخورد و روش حکومتداری طالبان بر اساس ایدئولوژیی است که خود شان به آن باور دارند و در ایدئولوژی طالبان و ساختار حکومتداری این گروه مفاهیمی چون حقوق بشر و ارزش های مدنی جایگاهی ندارد و با وجود آنکه طالبان بارها ادعا کرده اند که ما به حقوق بشر مطابق شریعت احترام می گذاریم ولی شریعتی را که طالبان ادعا می کنند شریعتی نیست که تمام مردم افغانستان به آن باور دارند، متاسفانه به نام شریعت حقوق بنیادی مردم افغانستان و زنان را نقض می کنند و وضعیت کشور را به تاریکی و ناگواری سوق می دهند.
• هرگاه طالبان ارزش های حقوق بشری پذیرفته شده در سطح جهانی را نپذیرند، عواقب آن برای مردم و زنان کشور و همچنان پیامدهای آن برای طالبان چه خواهد بود؟
گروه حاکم یا طالبان یک گروه تمامیت خواه، تک محور، تک حزبی و تک قومی است که مشارکت دیگر گروه ها و اقوام را در خود نمی پذیرد، ما و شما شاهد هستیم در زیر حاکمیت طالبان ساختارهای سیاسی و پست های رهبری فقط به اعضای گروه طالبان داده شده و به دیگر شهروندان و گروه های افغانسان داده نشده است. نمونه و میکانیزم طالبان نیز یک میکانیزم حکومتداری دیکتاتوری است که در ساختار دیکتاتوری جایی برای مردم وجود ندارد و دیکتاتور است که فرمان می دهد، حکومت می کند و مردم در چنین حکومت هایی جایی ندارد و عملکرد طالبان نیز نشان داده که متاسفانه به دموکراسی و مشارکت مردم باور چندانی ندارد. ادامه چنین روندی از سوی طالبان در قدم نخست تاثیر منفی روی مردم و زندگی آنان خصوصاً روی زنان که به حاشیه رانده شده، حقوق شان نقض شده و دیگر شهروندانی که حقوق شان نقض شده می گذارد. و از طرف دیگر برخورد جدی از طرف جامعه جهانی و سازمان ملل متحد را در پی خواهد داشت و این برای طالبان گران تمام خواهد شد و پیامدهای عملکرد طالبان در قبال نقض حقوق بشری شهروندان هم تاثیر ناگوار بر مردم دارد و هم برای خود طالبان برای آینده تاثیرات منفی را به بار می آورد.
• بیش از دوسال از حاکمیت طالبان در کشور می گذرد، در طی این مدت دست آورد فعالین و نهادهای حقوق بشری در قبال افغانستان چه بوده است؟ وضعیت فعالین و مدافعان حقوق بشر در کل در کشور چگونه است، چه می کنند و شب و روز را چگونه سپری می کنند؟
طی دو مدتی که از حاکمیت طالبان می گذرد اگر ما به فعالیت های فعالین مدنی و مدافعان حقوق بشر بپردازیم. شما می دانید که در چنین شرایطی کار کردن برای حقوق بشر بسیار دشوار و حتی خطرناک است خصوصا برای کسانی که در داخل افغانستان هستند، با چالش های عمده ای مواجه هستند، دستگیر، شکنجه، زندانی و صدای شان خاموش شدند. ولی با تمام اینها فعالین مدنی صدای شان بلند بوده، مدافعین حقوق بشر دادخواهی کرده اند. کسانی که در بیرون از افغانستان بوده و کسانی که در داخل کشور هستند. ازجمله زنانی که به خیابان ها ریختند و حقوق شان را مطالبه کردند. ولی در زیر حاکمیتی که ساختارهای حقوق بشری بسته شده (وزارت امور زنان و عدم فعالیت نهادهای مدنی) مسلما کار دشوار است و نمی شود آنچنانی که باید فعالیت کرد، فعالیت انجام شود. ولی با تمام اینها هم شهروندان افغانستان و هم فعالین مدنی آرام ننشستند و از مجراهای مختلف بین المللی و داخلی دادخواهی کردند و صدا بلند نمودند و امیدوار هستیم روزی برسد که تا مردم به حقوق انسانی شان که حق مسلم شان است، برسند.
وضعیت فعالین مدنی و مدافعان حقوق بشر در کل ناگوار است خصوصا در داخل افغانستان چون صداها را خفه می کنند، آزادی بیان وجود ندارد، فضای مدنی بسته است. در چنین فضایی انجام فعالیت های حقوق بشری بسیار دشوار و بسیار چالش برانگیز است و نمونه هایی را ما شاهد بوده ایم که چگونه با آنها برخورد صورت گرفته و در حال حاضر تعدادی از فعالین مدنی در زندان هستند و شکنجه می شوند و تعداد زیادی هم به خاطر ترس، شکنجه و زندانی شدن مخفی هستند و علنا فعالیت نمی توانند و متاسفانه وضعیت مناسبی ندارند و وضعیت ناگوار است.
• برای بهبود وضعیت حقوق بشر در کشور چه کارهایی باید صورت گیرد؟
برای بهبود وضعیت حقوق بشر در افغانستان و گذار از این وضعیت تاریک و ناگوار نیاز است از داخل افغانستان خود مردم افغانستان اعم از زنان و مردان اقدام کنند و بر چنین شرایطی اعتراض نمایند، اعتراضی را که زنان آغاز کردند و به خیابان ها ریختند، اگر تمام شهروندان به زنان بپیوندند و اعتراض گسترده شود مسلما تاثیر می گذارد و مسلما باعث تغییر اوضاع می شود البته چنین خواهد شد بخاطریکه صبر مردم به پایان رسیده و اوضاع هر روز دشوارتر می شود، در کنارش فقر بیداد می کند و از طرفی محدودیت هایی را که طالبان وضع کرده شرایط را از اینی که است بدتر می کند و ادامه وضع می تواند باعث اعتراض گسترده شود و مسلما می تواند باعث تغییر شود و در کنارش من از فعالین مدنی و مدافعان حقوق بشر می خواهم که همچنان صدای شان را بلند داشته باشند و دادخواهی کنند و حقوق شان را مطالبه نمایند، خصوصا کسانی که خارج از افغانستان هستند و امکانات برای شان مهیا است، از میکانیزم های بین المللی استفاده نمایند و برای حقوق شهروندان افغانستان و حقوق بشر دادخواهی و تلاش نمایند.
